Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej - Tarnów

ul. Bema 13
33-100 Tarnów
tel. (014) 628-73-00
tarnow@osu.pl

Diecezja tarnowska
Województwo małopolskie

Prowadzone dzieła apostolskie

Bursa w Tarnowie Bursa Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej w Tarnowie ul. Bema 13, 33-100 Tarnów  www.bursa.osu.pl

Z historii klasztoru

Urszulanki przybyły do Tarnowa w lipcu 1877 r. z Gniezna, skąd usunięte zostały przez pruski rząd Bismarcka. Po zamieszkaniu przy ul. Ogrodowej (dziś Bema) w dosyć obszernym domu z oficyną i dużym ogrodem, już we wrześniu 1877 r. otworzyły sześcioklasową szkołę wyższą żeńską z pensjonatem. Zamieszkały w nim przede wszystkim przybyłe z siostrami ich wychowanki z Gniezna. Szkoła ta istniała do 1907 r. W 1904 r. z jej klasy IV i V powstało rozwojowe Prywatne Liceum Żeńskie. Na skutek reorganizacji szkolnictwa ulegało od 1921 r. stopniowej likwidacji. W 1925 r. przestało istnieć. W 1911 r. siostry otwarły prywatne Gimnazjum Realne, które w 1922 r. zostało przekształcone w Gimnazjum Humanistyczne, a następnie w 1933 r. w Gimnazjum Ogólnokształcące. W 1937 r. utworzono pierwszą klasę dwuletniego Liceum Humanistycznego, które miało przygotowywać dziewczęta do studiów. Obok szkół średnich z pensjonatem-internatem (1877-1953) powstały także dwie czteroklasowe szkoły elementarne: w 1892 r. bezpłatna dla uczennic z ubogich rodzin oraz od 1907 r. do 1919 r. - płatna z pensjonatem. Bezpłatna szkoła ludowa w okresie międzywojennym była 3 razy przekształcana. Od 1920 r. była szkołą płatną. Mimo tych zmian przetrwała do 1949 r. z czteroletnią przerwą (1940-1944) w czasie okupacji niemieckiej. Prowadziły też siostry przedszkole w latach 1932-61 oraz od 1921 r. do 1935 r. Prywatne Seminarium Nauczycielskie Żeńskie im. św. Anieli, dla którego szkoła podstawowa stała się szkołą ćwiczeń. Ostatnia matura odbyła się w nim w 1935 roku. W miarę rozwoju szkół, cieszących się wielkim uznaniem i coraz większa liczbą uczennic, rozbudowywano gmachy szkolne i klasztor. Łącznikiem między nimi była duża kaplica z wejściem od ulicy, poświęcona w 1878 roku. Liczne stowarzyszenia religijne oraz koła zainteresowań dawały uczennicom możliwość pogłębienia religijnego i intelektualnego.

Z wybuchem II wojny światowej urszulanki tarnowskie włączyły się w pracę społeczną w mieście. Do 1940 r. pozwolono im także prowadzić szkołę podstawową. Mimo że część domu została zajęta przez Niemców, urszulanki już w październiku 1939 r. włączyły się w tajne nauczanie, które prowadziły przez całą okupację. Kierowała tym s. Letitia Ast, a współpracowało z nią 8 urszulanek i 2 świeckie nauczycielki. Nauczanie tajne było ułatwione dzięki przedszkolu i Szkole Gospodarstwa Domowego, którą siostry prowadziły od 1941 do 1944 roku. Natychmiast po odejściu Niemców rozpoczęły pracę w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum (od 8 lutego 1945 r.). Otworzyły także klasy z przyspieszonym programem nauczania przeznaczone dla młodzieży opóźnionej w nauce z powodu okupacji. Nauczanie objęło ponad 600 dzieci i młodzieży.

Tak jak w wypadku innych szkół urszulańskich i tarnowskie padły ofiarą reżimu komunistycznego. W 1949 r. zamknięto szkołę podstawową. Nękane przykrymi wizytacjami liceum dotrwało do 1953 r., w którym odbyła się matura ostatniej klasy. Przedszkole, które najpierw przeszło pod patronat Caritasu, w 1961 r. zostało siostrom odebrane, a majątek przedszkola przejęło państwo.

Mimo prześladowań ze strony komunistów nie zrezygnowały siostry z działalności pedagogiczno-dydaktycznej. W 1951 r. utworzyły Nowicjat, w którym dziewczeta przerabiały materiał szkoły średniej i przygotowywały się do matury państwowej. Jednocześnie dziewczęta pogłębiały swoje życie wewnętrzne. Włączenie go do Diecezjalnego Instytutu Katechetycznego prowadzonego przez siostry w Krakowie dawało, po ukończeniu 4 letniego kursu katechetycznego, świadectwo uprawniające do nauki religii. Otrzymały je dwa pierwsze roczniki. Nie zapewniały one jednak uprawnień państwowych. Zmieniły więc siostry strukturę Nowicjatu i od 1957 r. do 1981 r. funkcjonował on jako kandydatura zakonna. Dziewczeta mieszkające w niej uczęszczały do różnych szkół państwowych, a siostry pomagały im korepetycjami. Niektóre z nich wstąpiły później do urszulanek.

W 1953 r. otworzyły siostry ponadto stancję dla dziewcząt uczęszczających do szkół średnich i prowadziły ją do 1970 roku. Siostry angażowały się również w pracę parafialną, katechetyczną, w lekcje języków obcych. Przez dwa lata (1956-1958) prowadziły Kurs kroju i szycia. Pracowały też w niższym Seminarium Duchownym w Tarnowie (1948-1963) oraz w Wyższym Seminarium Duchownym (1963-1980). W 1957 r. s. Jolanta Woroniecka zorganizowała świetlicę dla dzieci z rodzin patologicznych. Były tam dożywiane, starsze odrabiały lekcje, a dla młodszych organizowano zabawy. Świetlicę prowadzono do roku 1969, a następnie od 1999 r. jako Świetlicę Profilaktyczno-Wychowawczą dla dzieci i młodzieży przy współpracy z parafią św. Maksymiliana Kolbe.

W latach 70-tych zabrana została kaplica klasztorna pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa i utworzono przy niej rektorat, by następnie wyburzyć niemal 100 letni zabytek stanowiący integralną część XIX-wiecznego klasztoru, a zbudować w jej miejscu nowoczesny kościół parafialny pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbe. Na wiele lat wspólnota musiała przenieść swoją kaplicę zakonną do niewielkiego pokoju na I p. Dopiero w 1986 r. została wybudowana w ogrodzie, przez parafię św. Maksymiliana Kolbe, nowa kaplica dla sióstr - w zamian za dawną. Podtrzymywana była dzięki temu trwająca od 1951 r. tradycja corocznych rekolekcji dla maturzystów. Od kilku lat maturzyści uczestniczą w rekolekcjach organizowanych w specjalnie przygotowanych do tego ośrodkach. Nie korzystają już z klasztornych kaplic, w tym i z naszej.

W 1981 r. powstał w klasztorze Prywatny Żeński Internat dla 50 dziewcząt, uczących się w szkołach średnich Tarnowa. Siostry nadal katechizują zarówno w przedszkolu, jak i w szkołach średnich, obejmując nauką religii ponad 700 dzieci i młodzieży.

Literatura: A. Rogozińska OSU, Szkoły Sióstr Urszulanek w Tarnowie w latach 1877 -1953, Lublin 2002; H. Bobkowska OSU, Sto dwadzieścia pięć lat Urszulanek Unii Rzymskiej w Tarnowie 1877-2002, Tarnów 2002.

Oprac. Urszula Borkowska OSU (2005 r.)

Od 2 lipca 2014 roku internat funkcjonuje pod nazwą: Bursa Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej w Tarnowie.