Jubileuszowe spotkania z historią
W jubileuszowy rok 150-lecia obecności Urszulanek na ziemiach polskich wpisuje się jeszcze jeden jubileusz - 90 lat naszej działalności w Lublinie. A więc okazja by przeszłości podziękować a przyszłości zawierzyć.
Chcąc przywołać pamięć o tym co się przydarzyło Urszulankom pod niebem Lublina zapraszamy na jubileuszowe spotkania z historią. Będziemy się spotykać wirtualnie na stronie internetowej Zgromadzenia lubelskiego w kolejnych odcinkach jego dziejów w mieście nad Bystrzycą.
Roman Muszyński, Lublin, panorama Starego Miasta, akwarela
Spotkanie 1
Odważne podjęcie wezwania
Urszulanki przybyły do Lublina w 1917 roku na wezwanie tutejszego społeczeństwa. Miały już za sobą okres sześćdziesięcioletniej działalności wychowawczo-nauczycielskiej na ziemiach polskich, najpierw w Wielkopolsce (Poznań 1857, Gniezno 1869), którą musiały opuścić wskutek represji Kulturkampfu, a następnie w Galicji, w której stopniowo utworzyły pięć placówek: w Krakowie (1875), Tarnowie (1877), Kołomyi (1899), Lwowie (1908) i Stanisławowie (1908).
Szkoły urszulańskie na terenie zaboru austriackiego cieszyły się dużym społecznym uznaniem. Kształciło się w nich także wiele dziewcząt z Królestwa Pol-skiego i ziem włączonych do cesarstwa rosyjskiego. Urszulanki starały się iść z postępem w dziedzinie wykształcenia kobiet, stosowały najlepsze metody peda-gogiczne. Racją bytu prowadzonych przez nie szkół było wychowanie w duchu chrześcijańskim i patriotycznym, w atmosferze tolerancji wobec uczennic innych wyznań.
Fundacja w Lublinie była pierwszą placówką urszulanek na terytorium Królestwa Polskiego i wiąże się ściśle z ówczesną sytuacją polityczno-społeczną. Wybuch wojny światowej, zmiana okupanta na terenie Królestwa Polskiego, nadzieja zdobycia niepodległości mobilizowały społeczeństwo do dynamicznej pracy od podstaw, w tym także do walki o polski charakter szkoły, o jak najszybsze zorganizowanie szkolnictwa na poziomie podstawowym i średnim.
W przededniu odzyskania niepodległości, działająca od 1915 roku Rada Szkolna Ziemi Lubelskiej, zainteresowana sprawą założenia szkoły katolickiej, zwróciła się do Urszulanek we Lwowie z propozycją podjęcia pracy dydaktycznej i wychowawczej na terenie miasta Lublina.
Pertraktacje prowadzone w imieniu zainteresowanych osób przez doktoro-wą Jaworowską trwały od marca 1916 r. i sfinalizowane zostały wiosną 1917 r. z pełną aprobatą arcybiskupa lwowskiego ks. Józefa Bilczewskiego. Ówczesna przełożona lwowska m. Cecylia Łubieńska zwróciła się o radę i pomoc urszulanki krakowskie i tarnowskie. I chociaż klasztory urszulanek były w Polsce do 1919 roku autonomiczne, (istniała jedynie od 1908 r. tzw. Unia wschodnia łącząca Kołomyję, Lwów i Stanisławów) to jednak utworzenie fundacji lubelskiej, zwłaszcza pod względem personalnym było dziełem wspólnym.
M. Cecylia Łubieńska, wraz ze swą matką m. Teresą, przybyła do Lublina i w maju 1917 r. Złożyła na ręce administratora diecezji ks. Zenona Kwieka (stolica biskupia była nie obsadzona od 1914 r. po śmierci w bpa Franciszka Jaczewskiego) prośbę o zezwolenie na osiedlenie się urszulanek w mieście. Otrzymawszy zgodę rozpoczęły starania o przejęcie, przekazanych im przez władze kościelne na klasztor i szkołę, budynków dawnego klasztoru brygidek, przy ulicy Namiestnikowskiej 8 (obecnie ul. Gabriela Narutowicza ). Sprawa rewindykacji zabudowań nie była łatwa. Niech nam przypomni zabiegi i trudy towarzyszące lubelskiej fundacji.
Kalendarium wydarzeń 1917 r.
Maj - przyjazd ze Lwowa m. Cecylii i m. Teresy Łubieńskich do Lublina i uzyskanie zgody
władz kościelnych na założenie klasztoru i szkoły w mieście w budynkach klasztoru
pobrygidkowskiego. Wyjazd do Warszawy i starania w kancelarii generała-gubernatora
(władz austriackich) Stanisława Szeptyckiego o zaakceptowanie decyzji.
19.V. - gen.-gub. Stanisław Szeptycki przesyła przez adiutanta urzędowy rozkaz
rozgraniczenia pomieszczeń budynku, tak by rezydujące w nich władze wojskowe mogły
jeszcze przebywać.
12.VI. - gen.-gub. Stanisław Szeptycki przesyła pismo o odstąpieniu gmachu i ogrodu na
rzecz Zgromadzenia Urszulanek jako własności kościelnej, użytkowanej przez nie za
zgodą władz diecezji.
20. VII. - Odpowiedź administratora diecezji ks. Zenona Kwieka na pismo gen. -gub. St.
Szeptyckiego z dnia 12. VI b.r.w sprawie “osiedlenia się SS. Urszulanek w mieście
Lublinie i czasowemu zamieszkaniu w tutejszym gmachu po-brygidkowskim - z objęciem
do użytkowania znajdującego się tam ogrodu, który to gmach i ogród przez C.K.
Gubernatora austriackiego w Lublinie odstąpiony został na rzecz tegoż Zgromadzenia, ze
strony diecezjalnej nie zachodzą przeszkody - zastrzegając jednak prawa osób trzecich
i instytucji postronnych - zaś sprawę tytułu własności, zostawiając decyzji Stolicy
Apostolskiej”. (AOSUL sygn.A.IV1/1).Takie samo stanowisko zajął rok później Nuncjusz ks.
Achilles Ratii (28.X.1918).
28.VII. - przybycie pierwszych sióstr do klasztoru lubelskiego: m. Cecylii od Św. Alojzego
(Łubieńskiej), m. Immaculaty od Najświętszego Serca Pana Jezusa (Łubieńskiej), m.
Stefanii od Najświętszego Serca Pana Jezusa (Słowickiej), s. Wincenty od Przemienienia
Pańskiego (Marcinkiewicz), s. Anny od Matki Boskiej Anielskiej (Szymańskiej). (AOSUL sygn. A.VII.1/1)
25.VIII. - przyjazd drugiej grupy sióstr: s. Antoniny od Niepokalanego Poczęcia NMP
(Żabianki), m. Gerardy od Jezusa (Staszewskiej). (AOSUL sygn. A.VII.1/1)
1.X. - otwarcie szkoły obejmującej początkowo trzy klasy przygotowawcze i cztery klasy
rozwojowego gimnazjum. Kierowniczką Gimnazjum i Liceum została m. Cecylia,
prokuratorka i prefektą Domu m. Immaculata, nauczycielkami m. Stefania, s. Antonina, m.
Felicja pełniąca także funkcje sekretarki i zakrystianki, mistrzynią pensjonatu m. Gerarda.
Pomagały im siostry Weronika, Anna, Wincenta. (AOSUL sygn. A.VII.1/1)
6.X. - przyjazd dwóch ostatnich sióstr: s. Weroniki od Najświętszego Oblicza Pana Jezusa
(Platkowskiej), M. Felicji od Przenajświętszej Rodziny (Bronikowskiej). (AOSUL sygn. A.VII.1/1)
Taki był początek urszulańskiego dzieła w mieście nad Bystrzycą !
Lublin 8 luty 2007
Oprac. Aleksandra Witkowska osu